Vì sao một cơn cảm sốt có thể cướp đi sinh mạng người cao tuổi?
Người cao tuổi có bệnh nền và hệ miễn dịch suy yếu, do đó một cơn cảm sốt tưởng đơn giản có thể nhanh chóng biến chứng thành sốc nhiễm khuẩn, dẫn đến suy đa tạng, tử vong.
Ông Hà, 72 tuổi, ở TP HCM, từng mổ bắc cầu động mạch vành, tai biến mạch máu não và mắc bệnh Parkinson, khởi phát sốt cao, ho nhiều, song nghĩ là bệnh cảm thông thường nên tự mua thuốc uống. Đến khi vào viện thì bệnh đã chuyển nặng do sốc nhiễm khuẩn - tình trạng nguy kịch khiến người bệnh nhanh chóng rơi vào suy tim cấp và suy hô hấp cấp.
Xét nghiệm chuyên sâu cho thấy ông Hà đồng nhiễm virus đường hô hấp RSV và vi khuẩn gram âm đa kháng - những tác nhân khó điều trị. Nhờ kỹ thuật sinh học phân tử (PCR đa lồng) xác định chính tác nhân gây bệnh và gene kháng thuốc, bác sĩ lựa chọn kháng sinh trúng đích, đồng thời hỗ trợ sự sống bằng thở máy, trợ tim, lọc máu... Sau 10 ngày điều trị tích cực tại ICU, ông thoát khỏi cơn nguy hiểm.
"Người cao tuổi có nhiều bệnh nền, khi thêm nhiễm trùng rất dễ nguy kịch, đây chính là nguy cơ kép mà chúng tôi thường gặp", BS.CK2 Thái Minh Thiện, Phó Giám đốc Cấp cứu và Hồi sức Nội tim mạch, Bệnh viện Tim Tâm Đức, chia sẻ nhân Ngày Quốc tế Người cao tuổi 1/10.
Thực tế, nhiều bệnh nhân lớn tuổi rơi vào tình cảnh tương tự, phản ánh rõ thách thức khi dân số Việt Nam đang già hóa nhanh với hơn 14,2 triệu người trên 60 tuổi vào năm 2024, theo Tổng cục Thống kê. Hơn 70% trong nhóm này có ít nhất một bệnh mạn tính, phổ biến như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính... Tuổi tác khiến hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể khó chống chọi với nhiễm trùng. Sự kết hợp giữa bệnh nền mạn tính và bệnh truyền nhiễm gia tăng đang đặt ra gánh nặng lớn về sức khỏe và điều trị cho người cao tuổi cũng như gia đình. Khi vừa mang bệnh nền vừa mắc thêm bệnh lây nhiễm, nguy cơ biến chứng nặng, nhập viện, thậm chí tử vong tăng gấp nhiều lần.
Theo bác sĩ Thiện, bệnh viện thường xuyên tiếp nhận bệnh nhân lớn tuổi bị viêm phổi, cúm, nhiễm phế cầu, RSV... trên nền tim mạch, đái tháo đường. Không ít ca nhập viện muộn, bệnh tiến triển nhanh, dẫn tới suy đa tạng dù khởi đầu chỉ sốt, ho, mệt mỏi. Điều trị thường phức tạp, chi phí cao, thời gian nằm viện kéo dài. Ví dụ, người lớn tuổi bị suy tim sung huyết khi nhiễm RSV sẽ có nguy cơ nhập viện cao gấp 8 lần so với người bình thường.
Các kỹ thuật hiện đại như xét nghiệm sinh học phân tử hay giải trình tự gene giúp chẩn đoán chính xác, nhưng chi phí 3-6 triệu đồng mỗi lần, chưa được bảo hiểm y tế chi trả, hạn chế khả năng áp dụng rộng rãi. Nguy cơ lây nhiễm chéo trong bệnh viện, nhất là tại ICU, cũng là thách thức lớn.
Bác sĩ khuyến cáo người cao tuổi cần quản lý chặt bệnh mạn tính, kiểm soát đường huyết, huyết áp, mỡ máu, khám định kỳ để phát hiện biến chứng sớm. Chủ động phòng bệnh bằng cách tiêm vaccine, giữ vệ sinh tay, đeo khẩu trang khi cần. Dinh dưỡng và lối sống cân bằng, tăng rau xanh và đạm nạc, hạn chế rượu
bia. Duy trì tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, dưỡng sinh.
"Người già có bệnh nền cần được gia đình để ý, không nên để tự điều trị tại nhà quá lâu", bác sĩ Thiện nói. Khi có dấu hiệu bất thường về hô hấp, sốt cao kéo dài, cần đưa đi khám sớm để tránh nhập viện muộn trong tình trạng nguy kịch.
