Uốn ván - bệnh nặng không lây nhưng dễ mắc
Uốn ván không lây truyền từ người sang người nhưng diễn tiến rất nhanh và nguy hiểm, không xử trí kịp thời sẽ tử vong hoặc biến chứng trên hệ tim mạch, hô hấp, xương khớp.
PGS.TS. Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, cho hay uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, do độc tố thần kinh của vi khuẩn Clostridium tetani. Đây là loại vi khuẩn tồn tại phổ biến trong môi trường đất, phân động vật, kim loại rỉ sét, gỗ mục...
Khi xâm nhập qua các vết thương hở, đặc biệt là vết đâm sâu hoặc không được làm sạch đúng cách, vi khuẩn có thể sinh độc tố. Độc tố này rất mạnh, xâm nhập vào máu và đi đến thần kinh-cơ, làm tăng mức độ kích thích dẫn truyền, gây co cứng cơ và co giật.
Mỗi năm Viện Y học Nhiệt đới tiếp nhận hàng chục ca uốn ván, phần lớn đến viện muộn do chủ quan. Nơi này đang điều trị cho hai ca bệnh uốn ván nặng, đặc biệt có ca phải can thiệp mở khí quản do cứng hàm, chẹn ngực, suy hô hấp, nguy cơ tử vong cao.
Như người đàn ông 65 tuổi ở Thái Bình, bị ngã dập tay vào miếng gỗ xây nhà, có vết xước rách da ở cẳng tay phải dài khoảng 15 cm, chảy máu nhiều. Bệnh nhân tự xử trí rửa vết thương, sát khuẩn, không khâu vết thương. Sau đó khoảng 10 ngày, bệnh nhân đau cứng hàm, khó nói, yếu chân tay, tưởng đột quỵ nên vào viện cấp cứu. Chụp cắt lớp vi tính sọ não không phát hiện bất thường. Sau đó, kết quả kiểm tra toàn diện mới phát hiện bệnh nhân bị uốn ván.
Khi nhập Viện Y học Nhiệt đới, bệnh nhân biến chứng co giật gồng cứng người tăng dẫn đến chẹn ngực khó thở, suy hô hấp và được mở khí quản cấp cứu. Hiện tại, bệnh nhân đã tự thở, giật gồng cứng giảm song vẫn tăng trương lực cơ.
"Uốn ván là bệnh không lây truyền từ người sang người, nhưng diễn tiến rất nhanh và nguy hiểm. Chỉ cần một vết trầy xước, vết đâm nhỏ, người bệnh không xử trí đúng cách, tiêm phòng đầy đủ cũng có thể nhiễm bệnh. Tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời", PGS Cường nói.
Về triệu chứng lâm sàng, sau khoảng 1-2 tuần khi có vết thương, bệnh nhân sẽ xuất hiện biểu hiện sớm: Cứng hàm, khó nhai nuốt, diễn tiến cứng cơ, tăng trương lực cơ toàn thân, mức độ nặng co giật, toàn thân uốn cong, kèm theo khó thở, suy hô hấp, rối loạn thần kinh thực vật. Nếu không xử trí kịp thời bằng các biện pháp hồi sức tích cực sẽ nhanh chóng dẫn tới tử vong hoặc các biến chứng trên hệ tim mạch, hô hấp, tiết niệu, tiêu hóa, xương khớp.
Người có nguy cơ cao bị mắc bệnh uốn ván là: Nông dân, công nhân chưa được tiêm phòng uốn ván và tiếp xúc nhiều với đất, bùn, nước thải, môi trường chăn nuôi gia súc gia cầm, công trường. Trẻ sơ sinh mà trong thời kỳ mang thai mẹ không tiêm phòng uốn ván. Ngoài ra uốn ván sơ sinh có thể bị lây truyền qua dụng cụ y tế không tiệt trùng khi cắt dây rốn cho trẻ, đây là một thể rất nặng của bệnh uốn ván, tỷ lệ tử vong cao.
Hiện nay, điều trị uốn ván đòi hỏi hồi sức tích cực, thở máy, sử dụng huyết thanh kháng độc tố, kháng sinh và kiểm soát cơn co giật. Quá trình này kéo dài, chi phí cao và tiềm ẩn nhiều biến chứng. Trong khi đó, việc phòng ngừa bằng tiêm chủng đầy đủ lại dễ dàng và hiệu quả lâu dài.
PGS Cường khuyến cáo tất cả người trưởng thành nên tiêm nhắc lại vaccine uốn ván mỗi 10 năm. Đặc biệt là người làm nghề nông, lao động thủ công, thợ cơ khí, thợ mộc... đều có nguy cơ cao. Trẻ em phòng bệnh uốn ván từ 2 tháng tuổi. Phụ nữ mang thai cần tiêm phòng uốn ván vào đúng thời điểm thai kỳ. Ngoài ra, khi có vết trầy xước, vết thương do dị vật đâm, người dân cần đến cơ sở y tế để được sát trùng đúng cách và đánh giá nguy cơ, tiêm phòng nếu cần.
