Sự thật về 'hormone nữ' trong cơ thể đàn ông
Estrogen thường được biết đến như hormone nữ "độc quyền", nhưng cũng có vai trò quan trọng trong cơ thể nam giới, ảnh hưởng sinh sản, ham muốn tình dục, sức khỏe tim mạch.
ThS.BS Nguyễn Khoa Bình, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, nói phần lớn estrogen ở nam giới được tạo ra thông qua quá trình chuyển đổi androgen nhờ enzyme aromatase tại các mô ngoại biên như mỡ, cơ, xương, não, và một phần nhỏ từ tinh hoàn. Hai thụ thể estrogen chính, ERα và ERβ, hiện diện rộng rãi ở mô sinh dục nam, tinh trùng, xương, não và mạch máu, cho thấy vai trò đa dạng của hormone này.
Trong một thời gian dài, estrogen từng bị xem là "kẻ thù" của nam giới, đặc biệt trong giới vận động viên thể hình, nơi quan niệm rằng estrogen cần được giảm xuống mức thấp nhất có thể để tối ưu hóa hiệu suất. Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện đại đã bác bỏ quan điểm này, khẳng định rằng sự mất cân bằng estrogen - dù thừa hay thiếu - đều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe nam giới.
Estrogen và khả năng sinh sản
Estradiol, dạng phổ biến nhất của estrogen, đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh tinh ở nam giới. Hormone này hiện diện và điều hòa ở mọi giai đoạn, từ nội tiết trung ương đến vi môi trường trong ống sinh tinh và dịch mào tinh. Các nghiên cứu cho thấy estradiol hoạt động như một yếu tố sống sót cho tế bào mầm trong tinh hoàn, đồng thời điều chỉnh các chức năng quan trọng của tinh trùng như khả năng vận động, sự hoạt hóa tinh trùng và phản ứng cực đầu. Đặc biệt, estrogen được sản xuất tại chỗ trong tinh trùng còn có thể bảo vệ DNA tinh trùng, đảm bảo chất lượng di truyền.
Bác sĩ Bình nhấn mạnh thiếu hoặc dư thừa estradiol đều có thể làm suy giảm khả năng sinh sản của nam giới. Vì vậy, việc đánh giá nồng độ estradiol cùng với testosterone và các hormone liên quan là cần thiết khi điều trị các vấn đề vô sinh hoặc rối loạn sinh dục.
Ham muốn tình dục - sự hợp tác giữa estradiol và testosterone
Một trong những vai trò đáng ngạc nhiên của estradiol là ảnh hưởng đến ham muốn tình dục ở nam giới. Estradiol và testosterone phối hợp chặt chẽ để duy trì ham muốn. Nếu nồng độ estradiol thấp, ngay cả khi testosterone ở mức bình thường, nam giới vẫn có thể trải qua sự suy giảm ham muốn.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng testosterone kết hợp với thuốc chặn aromatase (ngăn chặn sản xuất estrogen) thường cho kết quả cải thiện ham muốn kém hơn so với khi duy trì sự cân bằng giữa hai hormone này.
Estradiol còn giúp nhạy hóa não bộ đối với các tín hiệu tình dục, đồng thời tăng cường tác dụng của testosterone trong việc cải thiện nhận thức, sự minh mẫn và năng lượng. Những yếu tố này góp phần quan trọng vào việc duy trì hứng thú tình dục ở nam giới.
Tâm trạng và sức khỏe tinh thần
Nồng độ estradiol cũng ảnh hưởng đến tâm trạng. Ở nam giới lớn tuổi, mức estrogen thấp có thể dẫn đến các biểu hiện trầm uất, giảm động lực, và gián tiếp làm suy giảm ham muốn tình dục. Ngược lại, mức estrogen cao hơn được ghi nhận có liên quan đến tâm trạng tích cực hơn, ít trầm cảm hơn ở cả nam và nữ lớn tuổi.
Bảo vệ tim mạch và xương
Estradiol không chỉ quan trọng với sinh sản và tâm lý, mà còn đóng vai trò trong việc bảo vệ hệ tim mạch. Hormone này gắn lên các thụ thể estrogen ở màng tế bào nội mô, kích hoạt enzyme endothelial nitric oxide synthase (eNOS), từ đó tăng tổng hợp nitric oxide (NO), một chất giúp cải thiện lưu thông máu.
Estradiol cũng tác động tích cực đến lipid huyết tương, giảm nguy cơ xơ vữa động mạch - tương tự như vai trò bảo vệ tim mạch của nó ở nữ giới trước mãn kinh. Dù ở nam giới, nồng độ estradiol thấp hơn, hormone này vẫn phối hợp với testosterone để duy trì sức khỏe tim mạch.
Ngoài ra, estradiol còn góp phần quan trọng vào việc duy trì mật độ xương, ngăn ngừa loãng xương sớm, một vấn đề thường bị bỏ qua ở nam giới.
Bác sĩ Bình nhấn mạnh rằng estrogen, đặc biệt là 17β-estradiol (E2), không hề "xấu" như nhiều người lầm tưởng, mà đóng vai trò sinh lý thiết yếu trong trục hạ đồi - tuyến yên - tinh hoàn (HPG), sinh tinh, chức năng tình dục, xương và chuyển hóa. Mất cân bằng estradiol, dù là thiếu hay thừa, đều có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, việc đánh giá toàn diện nồng độ estradiol, testosterone và các hormone liên quan là cần thiết khi nam giới gặp các vấn đề như vô sinh, loãng xương sớm, rối loạn chuyển hóa hoặc rối loạn chức năng sinh dục.
"Sức khỏe nam giới cần được nhìn nhận một cách đa chiều, estrogen không phải là kẻ thù, mà là một phần không thể thiếu trong cơ thể, góp phần duy trì sự cân bằng và chất lượng cuộc sống", bác sĩ Bình kết luận.
