Ai có nguy cơ ung thư da?
Người có làn da sáng, thường tiếp xúc với ánh nắng, hóa chất độc hại, mắc một số bệnh lý là những yếu tố làm tăng khả năng phát triển ung thư da.
Các tác nhân gây tổn thương trực tiếp đến da, thay đổi DNA (đột biến gene) có thể khiến ung thư da phát triển. Những yếu tố khác như ức chế miễn dịch cũng có thể làm giảm khả năng phục hồi của tế bào sau khi bị tổn thương, dẫn tới ung thư. Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ thường gặp.
Tuổi tác
U hắc tố là loại ung thư da nguy hiểm nhất, thường xảy ra ở người trẻ tuổi. Trong khi đó, nguy cơ mắc các loại còn lại (ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy) tăng theo tuổi tác.
Tông màu da
Bất kỳ ai cũng có thể mắc ung thư da. Song một số người có nguy cơ cao hơn như có tàn nhang, da dễ bị cháy nắng, mắt sáng màu như xanh lá cây hoặc xanh lam, tóc đỏ hoặc vàng tự nhiên. Người có làn da sáng có khả năng phát triển ung thư da vì ít sắc tố melanin so với người có da sẫm màu. Melanin chịu trách nhiệm tạo ra màu da, góp phần bảo vệ cơ thể khỏi bức xạ cực tím (UV).
Tiếp xúc với tia cực tím
Theo Viện Tai Mũi Họng và Phẫu thuật Đầu cổ Mỹ, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời chiếm 70% các trường hợp ung thư da và là yếu tố nguy cơ lớn nhất. Lượng tiếp xúc với tia cực tím phụ thuộc vào cường độ của ánh sáng, thời gian, có thoa kem chống nắng hay che phủ bằng quần áo hay không.
Ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư biểu mô tế bào đáy liên quan chặt chẽ đến tiếp xúc ánh nắng lâu dài, tức người làm việc hoặc vui chơi ngoài trời nhiều có nguy cơ cao hơn. Còn ung thư hắc tố liên quan đến tiếp xúc ánh nắng mặt trời không thường xuyên nhưng cường độ mạnh.
Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hằng ngày (kể cả ngày nhiều mây) cũng là yếu tố nguy cơ giống như phơi nắng ở bãi biển hoặc giường tắm nắng nhân tạo. Cháy nắng nghiêm trọng khi còn trẻ, có liên quan chặt chẽ với ung thư hắc tố.
Hóa chất
Nguy cơ ung thư da tăng lên ở người hay tiếp xúc với các hóa chất sau tại nhà hoặc nơi làm việc như asen, hắc ín, sáp parafin (sáp). Parafin thường được sử dụng trong sản xuất ôtô, vinyl clorua...
Tình trạng da
Một số tình trạng da có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư da hoặc được coi là tiền ung thư gồm:
- Từng mắc ung thư da có khả năng phát triển một trong những loại ung thư này cao hơn so với bình thường.
- Sừng hóa ánh sáng là những tổn thương da rất phổ biến, xuất hiện dưới dạng các mảng sần sùi, có vảy, giống như mụn cóc trên da, có thể màu hồng, đỏ hoặc nâu. Chúng phổ biến nhất ở những vùng cơ thể tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Sừng hóa ánh sáng được coi là tiền ung thư và trên thực tế, một số bác sĩ da liễu cho rằng đây có thể là dạng ung thư biểu mô tế bào vảy giai đoạn đầu. Người có nhiều vùng da sừng hóa ánh sáng cũng có khả năng phát triển ung thư biểu mô tế bào đáy hoặc u hắc tố.
- Có nhiều nốt ruồi hoặc nốt ruồi có hình dạng bất thường.
- Nốt ruồi hắc tố bẩm sinh là những nốt ruồi lớn xuất hiện khi mới sinh và u hắc tố có thể phát triển ở các tổn thương này.
- Da bị bỏng nặng hoặc viêm.
- Nhiễm HPV có thể gây ung thư ở các mô của cơ quan sinh dục, hậu môn và da quanh móng tay.
Các tình trạng khác cũng có thể là yếu tố thúc đẩy ung thư da như suy giảm miễn dịch do di truyền hoặc mắc phải, dùng thuốc làm tăng độ nhạy cảm với ánh nắng mặt trời, liệu pháp tia cực tím để điều trị vảy nến hoặc bệnh chàm, liệu pháp xạ trị ung thư.
Di truyền
Nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào vảy cao hơn nếu có người thân như cha mẹ, anh chị em ruột hoặc con cái bị ung thư da. Một số hội chứng di truyền cũng liên quan ví dụ hội chứng nốt ruồi đáy làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tế bào đáy cao do đột biến gene PTCH1, PTCH2. Nguy cơ ung thư biểu mô tế bào vảy tăng ở người mắc bệnh khô da sắc tố, bạch tạng da mắt, bong biểu bì bóng nước và thiếu máu Fanconi.
Bất thường ở gene ức chế khối u CDKN2A là nguyên nhân gây ra các trường hợp u hắc tố trong một gia đình. Một số đột biến gene khác cũng liên quan đến u hắc tố bao gồm đột biến gene BRCA2.
