Điều gì xảy ra khi dùng kem chống nắng giả?
Kem chống nắng giả có thể khiến da cháy nắng, kích ứng, nổi mụn, nám, tăng sắc tố sau viêm, nguy cơ đặc biệt gây ung thư.
Ngày 5/11, Nguyễn Quốc Vũ, chồng Đoàn Di Băng, cùng hai người khác bị bắt với cáo buộc sản xuất 1.652 sản phẩm kem chống nắng Hanayuki Sunscreen Body giả. Theo kết luận giám định của Phân Viện Khoa học hình sự tại TP HCM, chỉ số chống nắng SPF của sản phẩm là 25,82, đạt 51,64% so với chỉ số SPF 50 ghi trên bao bì.
Bác sĩ Nguyễn Tiến Thành, Hội Da liễu Việt Nam, cho biết kem chống nắng không chứa đủ hoặc đúng hoạt chất chống nắng, công bố sai chỉ số SPF/PA, khiến người dùng hiểu nhầm về hiệu quả bảo vệ. Hệ quả khi dùng là tia UV vẫn xuyên qua da, gây ra các tổn thương nghiêm trọng.
Có hai loại tia UV nguy hiểm là UVA và UVB. Tia UVA, còn được gọi là tia sáng có bước sóng dài, chiếm khoảng 95% lượng tia UV chiếu vào da. Cả UVA và UVB đều có hại cho da, nhưng tia UVA là mối đe dọa nhiều hơn vì phần lớn trong số chúng chạm tới mặt đất.
Một trong những tác hại thường gặp nhất là cháy nắng cấp tính gây đỏ, rát, phồng rộp da sau vài chục phút phơi nắng. Da còn bị kích ứng, nổi mụn, nám và tăng sắc tố sau viêm do UVA xuyên sâu đến trung bì, kích thích tế bào tạo sắc tố tăng sinh melanin. UVA làm tăng enzym phá hủy collagen và elastin, khiến da nhăn nheo, chảy xệ sớm. Đặc biệt, tia UVB có thể gây đột biến gene, trong khi UVA tạo ra các gốc tự do tấn công DNA, làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô hoặc melanoma - loại ung thư da nguy hiểm nhất.
Ngoài ra, một số loại kem chống nắng trôi nổi, giả mạo hoặc hàng xách tay không rõ nguồn gốc có thể bị pha tạp chất độc hại như paraben nồng độ cao, hương liệu cấm, cồn công nghiệp, ảnh hưởng đến làn da nói riêng và sức khỏe nói chung.
Thực tế, kem chống nắng là "lá chắn" quan trọng bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím (UV). Sử dụng sản phẩm giả hoặc kém chất lượng, người dùng không chỉ mất tiền mà còn đối mặt với nguy cơ cháy nắng cấp, lão hóa sớm và ung thư da.
Kem chống nắng đạt chuẩn phải có chứa các hoạt chất bảo vệ da. Trong đó, hoạt chất hóa học như avobenzone, octocrylene, Tinosorb S/M giúp hấp thụ tia UV. Hoạt chất vật lý zinc oxide, titanium dioxide tác dụng phản xạ và phân tán tia UV khỏi da.
Để phân biệt kem chống nắng thật - giả bằng mắt thường là gần như không thể. Các sản phẩm làm giả hiện nay rất tinh vi, từ bao bì, màu sắc đến mùi hương. Ngay cả bác sĩ chuyên môn cũng cần đến xét nghiệm phân tích quang phổ, định lượng SPF/PA hoặc gửi mẫu tới phòng thí nghiệm để đánh giá.
Bác sĩ Thành từng tiếp nhận nhiều trường hợp da cháy xém sau khi dùng kem chống nắng. Trường hợp điển hình là cô gái 19 tuổi, dùng loại kem chống nắng mua trên mạng với chỉ số chống nắng trên bao bì SPF 70 được quảng cáo là "siêu chống nắng". Sau ba ngày dùng, cô gái bỏng rát mặt, da bong tróc, thâm sạm hai bên má, đặc biệt tại vùng gò má và trán.
Bác sĩ nhận thấy bệnh nhân có biểu hiện tổn thương da cấp tính như mẩn đỏ, ngứa, sưng nề và rát ở các vùng bôi kem. Đây là dấu hiệu điển hình của phản ứng dị ứng với thành phần trong kem và tình trạng da không được bảo vệ khỏi tia UV. Hậu quả là da bị bỏng nắng, cháy xém và tăng sắc tố ở trán cùng hai má.
Theo đánh giá của bác sĩ, sản phẩm mà bệnh nhân sử dụng nhiều khả năng là hàng kém chất lượng, không có khả năng chống nắng như quảng cáo. Chỉ số SPF 70 thường chỉ xuất hiện ở các dòng sản phẩm đặc trị đã qua kiểm định nghiêm ngặt, dùng trong môi trường có bức xạ UV cực mạnh.
Theo The National News, mỹ phẩm giả nói chung và kem chống nắng giả nói riêng không được thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, không có nghiên cứu hiệu quả, dễ gây dị ứng hoặc viêm nặng. Người dùng mascara, phấn mắt giả dễ bị nhiễm trùng mắt. Kem chống nắng giả khiến da dễ tổn thương, tăng nguy cơ bỏng nắng, ung thư da do không bảo vệ khỏi tia cực tím.
Các thành phần độc hại như thủy ngân, hydroquinone có thể phá hủy hàng rào bảo vệ da, gây kích ứng kéo dài, dị ứng và nhiều vấn đề lâu dài. Mọi sản phẩm bôi lên da đều có thể thấm vào máu, ảnh hưởng xấu tới sinh sản, nội tiết, sức khỏe và môi trường.
Để bảo vệ da hiệu quả, người dùng cần lưu ý ưu tiên các thương hiệu uy tín đã được công bố lưu hành bởi Bộ Y tế, chọn sản phẩm có nghiên cứu lâm sàng minh bạch, công bố kết quả thử nghiệm SPF rõ ràng. Người tiêu dụng mua hàng từ hệ thống phân phối chính hãng, không dùng hàng xách tay trôi nổi. Đối với da sau laser, peel, lăn kim, cần chọn kem chống nắng dành riêng cho da nhạy cảm, không chứa cồn, không hương liệu.
Liều lượng 1-1,25 ml cho mặt, cổ (2 mg/cm² da)
Thời điểm bôi: Trước khi ra nắng 15-30 phút.
Tần suất bôi lại: Mỗi 2-3 giờ nếu hoạt động ngoài trời, đổ mồ hôi, bơi; Mỗi 4-6 giờ nếu làm việc trong nhà.
"Hãy trở thành người tiêu dùng thông minh, đặc biệt trong bối cảnh mỹ phẩm giả đang tràn lan như hiện nay", bác sĩ nói.
