Bồn cầu ngồi bệt hay ngồi xổm tốt hơn?
Tư thế ngồi xổm thuận theo tự nhiên giúp đi vệ sinh dễ dàng hơn, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ tăng huyết áp và gây hại khớp với người già, trong khi bồn cầu bệt an toàn và vệ sinh hơn.
Cuộc tranh luận về việc nên sử dụng bồn cầu ngồi xổm (truyền thống) hay bồn cầu ngồi bệt (kiểu phương Tây) vẫn luôn tồn tại với các ý kiến trái chiều từ góc độ văn hóa, xây dựng đến y khoa.
Theo ông Liang Ji, Phó thư ký Ủy ban nhà vệ sinh của hiệp hội Vệ sinh môi trường đô thị Trung Quốc, các thiết kế hiện đại tại trung tâm thương mại và không gian công cộng ngày càng ưu tiên bồn cầu ngồi bệt.
Lý do đầu tiên đến từ yếu tố kinh tế và xây dựng. Việc lắp đặt bồn cầu ngồi xổm đòi hỏi thiết kế sàn phải giật cấp sâu hơn để chứa phần bệ xí trũng xuống, làm tăng chi phí và thời gian thi công. Về mặt thẩm mỹ, bồn cầu bệt được đánh giá là trông "cao cấp" và dễ vệ sinh hơn.
Quan trọng hơn là vấn đề an toàn. "Ngồi xổm không phải lúc nào cũng dễ dàng và tiềm ẩn rủi ro, đặc biệt đối với người già, phụ nữ mang thai và người khuyết tật", ông Liang nhận định.
Ngoài ra, một nghiên cứu trên tạp chí Xây dựng và Môi trường (Mỹ), năm 2022, tác giả cũng chỉ ra rằng, bồn cầu bệt hợp vệ sinh hơn trong các không gian dùng chung. Chúng phát tán ít vi trùng ra không khí hơn sau khi xả nước, từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh.
Lợi ích sinh lý của ngồi xổm
Xét về cấu tạo giải phẫu cơ thể, tư thế ngồi xổm lại mang lại lợi ích vượt trội cho hệ tiêu hóa.
Khi ngồi xổm, đùi ép vào bụng giúp làm thẳng góc hậu môn trực tràng. Tư thế này giảm sức cản, cho phép việc đào thải diễn ra tự nhiên và dễ dàng. Ngược lại, khi ngồi bệt, trực tràng bị cong một góc khoảng 90 độ, buộc cơ thể phải dùng lực rặn nhiều hơn.
Các nghiên cứu so sánh đã chứng minh người ngồi xổm có thời gian đi vệ sinh ngắn hơn và ít phải gắng sức hơn. Về lâu dài, áp lực do việc rặn khi ngồi bệt có thể góp phần gây ra táo bón, bệnh trĩ và các rối loạn sàn chậu.
Rủi ro sức khỏe tiềm ẩn
Mặc dù tốt cho đường ruột, tư thế ngồi xổm lại là "con dao hai lưỡi" đối với hệ tim mạch và xương khớp.
Nghiên cứu của Chakrabarti và cộng sự đăng trên tạp chí Y học Quốc gia Ấn Độ, năm 2018, cho thấy một số liệu đáng báo động: 36% các trường hợp đột quỵ tại Ấn Độ xảy ra khi đang ngồi xổm trong nhà vệ sinh.
Các nhà khoa học ghi nhận huyết áp tâm thu có thể tăng 14 mmHg và huyết áp tâm trương tăng 9 mmHg ở những người có tiền sử cao huyết áp khi thực hiện tư thế này. Sự căng thẳng thể chất khi giữ thăng bằng và rặn trong tư thế xổm tạo áp lực lớn lên tim.
Bên cạnh đó, người cao tuổi hoặc người hạn chế vận động đối mặt với nguy cơ té ngã, chấn thương mắt cá chân và gân khi sử dụng bồn cầu xổm.
Giải pháp dung hòa
Tại Ấn Độ, chương trình Swachh Bharat Mission đã xây dựng hàng triệu nhà vệ sinh để cải thiện sức khỏe cộng đồng. Dù khu vực đô thị ưa chuộng bồn cầu bệt vì lối sống hiện đại, các chuyên gia y tế cho rằng cần cân nhắc cả yếu tố bệnh lý.
Đối với người khỏe mạnh muốn tận dụng lợi ích tiêu hóa của tư thế xổm nhưng vẫn dùng bồn cầu bệt, các chuyên gia gợi ý giải pháp "lai": Sử dụng một chiếc ghế kê chân nhỏ.
Việc kê cao chân khi ngồi bệt giúp nâng đầu gối lên cao, mô phỏng góc độ cơ thể giống như khi ngồi xổm.
Cách làm này giúp làm thẳng góc trực tràng để đi vệ sinh dễ dàng hơn, đồng thời vẫn giữ được sự an toàn, thoải mái và giảm áp lực cho tim mạch, xương khớp.
