'Tự bắt nạt' để giảm cân
Phong trào #SkinnyTok tạo ra môi trường độc hại trên mạng xã hội, cổ xúy ăn uống thiếu lành mạnh và xu hướng "tự bắt nạt" để đạt thân hình gầy gò bằng mọi giá.
SkinnyTok là một nhánh nội dung lan truyền trên TikTok, nơi người dùng chia sẻ các video liên quan đến giảm cân, chế độ ăn kiêng khắc nghiệt và hình thể gầy gò. Hashtag #SkinnyTok thu hút hơn 1,5 triệu video và hàng trăm triệu lượt xem, trở thành một trong những trào lưu độc hại gây tranh cãi mạnh mẽ trên nền tảng. TikTok sau đó đã phải cấm từ khóa này.
Dưới vỏ bọc của kỷ luật và động lực, nội dung trên SkinnyTok khuyến khích các chiến thuật giảm cân cực đoan như bỏ bữa, ức chế cơn đói và sử dụng ngôn ngữ độc hại để thúc ép bản thân. Thay vì hướng tới sức khỏe, mục tiêu của những người theo trào lưu là gầy gò bằng mọi giá.
Trở thành kẻ bắt nạt chính mình
Những lời khẳng định như "Thứ bạn lén lút ăn vặt trong đêm sẽ hiện hữu trên cơ thể vào ban ngày", hay "Bạn đâu phải chó, sao cứ thưởng đồ ăn cho bản thân" trở nên phổ biến trên các video, gieo rắc cảm giác tội lỗi khi ăn uống.
Theo tiến sĩ Jillian Lampert từ Chương trình Emily, đây là một hình thức "tự bắt nạt kỹ thuật số", khiến người dùng tự so sánh, hạ thấp và hình thành thói quen ăn uống nguy hiểm.
Thuật toán của TikTok cũng bị chỉ trích vì góp phần lan truyền nội dung độc hại. Chỉ cần tương tác với một video, người dùng sẽ bị chìm trong các nội dung tương tự. Lampert cảnh báo, việc tiếp xúc liên tục khiến người xem dần bình thường hóa hành vi cực đoan và dễ bị cuốn vào vòng xoáy rối loạn ăn uống.
Một số người chia sẻ cách họ cố tình khiến bản thân cảm thấy tồi tệ về cân nặng, như một chiêu tâm lý để tạo cảm giác tội lỗi và hạn chế ăn uống.
"Hôm qua tôi đã sử dụng AI để tạo ra hình ảnh bản thân mảnh khảnh trong bộ bikini. Có thể điều đó không lành mạnh, nhưng việc nhìn thấy nó khiến tôi thức tỉnh và quyết tâm kỷ luật hơn", một người viết.
Một người trích lại câu nói nổi tiếng của người mẫu Kate Moss từ những năm 90: "Không cảm giác nào tuyệt bằng cảm giác gầy gò". Cô cho biết câu này cứ lặp đi lặp lại trong đầu như một lời nhắc nhở, khiến cô không cảm thấy có gì sai trái khi theo đuổi thân hình mảnh mai.
Những nội dung này không hề nằm trong góc khuất của TikTok. Chúng nhận được hàng nghìn lượt thích, bình luận và sự hưởng ứng mạnh mẽ từ người dùng.
Một TikToker từng gây bão với đoạn video thu hút hơn 750.000 lượt xem, trong đó cô thẳng thắn nói "Các video TikTok độc hại dành cho người gầy" đã giúp cô giảm khoảng 7,7 kg. Cô tiếp tục chia sẻ hàng loạt lời lẽ gây sốc mà bản thân chấp nhận như một phần của "liệu pháp tinh thần".
Người này thường xuyên tự la mắng bằng những câu như: "Bạn ăn nhanh như thế, tôi ngạc nhiên là không thủ sẵn một chiếc thìa trong túi áo mỗi khi đi bất cứ đâu", "Nếu quần short biết nói, chúng sẽ cười vào mặt bạn vì không thể nào mặc vừa".
Cô kết luận: "Nếu những gì tôi nói khiến bạn tức giận thì tốt thôi. Một số người trong các bạn cần bị chọc giận như vậy để thay đổi".
Các chuyên gia cảnh báo rằng phần lớn nội dung trên SkinnyTok thực chất là phiên bản hiện đại của những diễn đàn cổ xúy chứng chán ăn từng lan rộng vào đầu những năm 2000, giờ đây quay lại dưới hình thức tinh vi và dễ tiếp cận hơn qua mạng xã hội.
Một nghiên cứu công bố năm ngoái cho thấy chỉ cần 8 phút tiếp xúc với nội dung TikTok cổ xúy chứng chán ăn cũng đủ khiến lòng tự trọng của phụ nữ trẻ bị ảnh hưởng và làm tăng nguy cơ mắc rối loạn ăn uống.
TikTok khẳng định không cho phép quảng bá hành vi ăn uống nguy hiểm, nhưng nội dung độc hại vẫn len lỏi dưới nhiều hình thức. Khi tìm kiếm từ khóa "SkinnyTok", người dùng sẽ thấy cảnh báo kèm đường dẫn đến các nguồn hỗ trợ về rối loạn ăn uống.
Tuy nhiên, những câu nói mang tính tự bắt nạt thường đi kèm với lời khuyên ăn uống thiếu lành mạnh, được lan truyền nhờ sự hưởng ứng của cộng đồng. Theo tiến sĩ Jillian Lampert, việc tiếp xúc liên tục với những nội dung kiểu này khiến người xem tự so sánh, cảm thấy mình chưa đủ gầy, chưa đủ đẹp, dần thay đổi hành vi để theo đuổi hình mẫu đó.
Mảnh mai không có nghĩa cơ thể khỏe mạnh
Việc ám ảnh với cân nặng có thể giúp một số người đạt mục tiêu giảm cân, nhưng kéo theo nhiều hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng.
Tiến sĩ Asim Cheema cho rằng đói không phải là dấu hiệu đốt mỡ, mà là tín hiệu quan trọng cho cơ thể. Việc bỏ qua cảm giác đói có thể gây rối loạn chuyển hóa và suy dinh dưỡng. Một số hệ lụy bao gồm rụng tóc, móng giòn, suy giảm chức năng miễn dịch, rối loạn trí nhớ và khó tập trung.
Nội dung của SkinnyTok thường ủng hộ việc nhịn ăn cực độ và khuyến khích thói quen chỉ ăn một bữa mỗi ngày, có thể gây hại cho cơ thể.
"Phương pháp ăn một bữa một ngày gây ra những thay đổi chuyển hóa nguy hiểm, gồm hạ đường huyết, teo cơ và ảnh hưởng chức năng nội tạng. Những thói quen này khiến cơ thể rơi vào trạng thái rối loạn trao đổi chất", tiến sĩ Cheema cho biết.
Nhiều người trên SkinnyTok dùng cà phê hoặc nước để kiềm chế cảm giác đói. Tuy nhiên, theo tiến sĩ Cheema, nếu lạm dụng, các loại đồ uống này có thể gây mất cân bằng chất trong cơ thể, dẫn đến tụt natri, đau dạ dày, rối loạn tiêu hóa và lo âu gia tăng.
Tiến sĩ Lampert nhận định SkinnyTok cổ xúy hành vi thay đổi cơ thể bằng mọi giá và khiến người dùng tin rằng càng gầy càng tốt, bất kể hậu quả.
Dù tình trạng rối loạn ăn uống gia tăng trên mạng xã hội, nhận thức cộng đồng về sức khỏe tâm thần cũng dần được cải thiện. Tiến sĩ Brad Smith cho rằng xã hội ngày nay vừa chứng kiến làn sóng chấp nhận cơ thể, vừa chứng kiến sự trở lại của những quan niệm cực đoan về vóc dáng thon gọn.
Theo Hiệp hội Quốc gia về chứng chán ăn tâm thần, hơn 28 triệu người Mỹ sẽ mắc chứng rối loạn ăn uống trong đời. Đây là căn bệnh tâm thần có tỷ lệ tử vong cao thứ hai, gây ra hơn 10.000 ca tử vong mỗi năm.
