Triều Tiên đối mặt nghịch lý 'chưa giàu đã già'
Dù kinh tế còn khó khăn, Triều Tiên đang rơi vào cuộc khủng hoảng dân số khi tỷ lệ sinh giảm mạnh do giới trẻ thay đổi tư duy, ưu tiên sự nghiệp và quyền tự do cá nhân.
Số liệu từ Liên Hợp Quốc và Hàn Quốc mới đây cho thấy phụ nữ Triều Tiên hiện có trung bình 1,6 - 1,8 con, thấp hơn nhiều so với mức sinh thay thế cần thiết là 2,1. Dữ liệu từ Cổng Thống kê Quốc gia cũng ghi nhận tỷ suất sinh của Triều Tiên năm 2025 ước tính đạt 1,59 con/phụ nữ, cao hơn Hàn Quốc (0,65), nhưng vẫn thấp hơn mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số. Nước này hiện có khoảng 26,5 triệu dân. Thực tế này đẩy Triều Tiên vào nhóm các xã hội Đông Á có mức sinh thấp kỷ lục và tạo ra một "nghịch lý nhân khẩu học" là quốc gia già hóa trước khi kịp thịnh vượng.
Theo The Korea Times, Triều Tiên đang gia nhập nhóm xã hội tỷ lệ sinh thấp nhưng thiếu đi nền tảng kinh tế phát triển vốn thường song hành với quá trình chuyển dịch này. Các chuyên gia cảnh báo sự kết hợp giữa nghèo đói và quy mô gia đình thu hẹp sẽ khiến Bình Nhưỡng đối mặt khủng hoảng nhân khẩu học nghiêm trọng chỉ trong một thế hệ.
Thông thường, gia đình đông con (tỷ lệ sinh trên 3) phổ biến tại các quốc gia có mức thu nhập tương đương Triều Tiên. Tuy nhiên, các chỉ số dân số của nước này lại mang dáng dấp của những nền kinh tế phát triển, nơi phụ nữ có xu hướng kết hôn muộn để theo đuổi sự nghiệp và giáo dục.
Chính quyền Chủ tịch Kim Jong-un đang nỗ lực đảo ngược tình thế thông qua nhiều biện pháp cứng rắn. Tháng trước, trong sự kiện Ngày của Mẹ, Bình Nhưỡng tuyên truyền mạnh mẽ thông điệp coi sinh nở là "thiên chức và nghĩa vụ". Song song, nhà chức trách tăng cường kỷ luật, nâng mức phạt đối với bác sĩ thực hiện phá thai và truy quét các đường dây buôn lậu thuốc tránh thai - những biện pháp đã được đẩy mạnh từ đầu thập niên 2010.
"Triều Tiên đang thay đổi tương tự Hàn Quốc", ông Choi Jung-hoon, cựu bác sĩ Triều Tiên hiện sống tại Seoul, nhận định. Ông cho biết cấu trúc gia đình truyền thống đang rạn nứt trước xu hướng kết hôn muộn và lối sống linh hoạt của giới trẻ.
Theo ông Choi, hình thức sống thử, không kết hôn đang dần phổ biến trong nhóm người trẻ coi trọng tự do và muốn tránh sự can thiệp của chính quyền vào đời tư. Quan niệm "trai khôn dựng vợ, gái lớn gả chồng" không còn là áp lực tuyệt đối.
Cựu bác sĩ này cũng tiết lộ việc phá thai diễn ra thường xuyên dù bất hợp pháp, thậm chí trở thành nguồn thu nhập chính của nhiều nhân viên y tế. Nhờ di sản của hệ thống y tế xã hội chủ nghĩa, Triều Tiên sở hữu mạng lưới bệnh viện và bác sĩ dày đặc hơn nhiều so với các quốc gia cùng mức kinh tế. Điều này, kết hợp với nhu cầu kiểm soát sinh sản cao, lý giải nguyên nhân tỷ lệ sinh giảm sâu bất chấp điều kiện kinh tế thấp.
Hiện nay, đặt vòng tránh thai (IUD) là biện pháp kế hoạch hóa phổ biến nhất tại Triều Tiên. Ngoài ra, bao cao su và thuốc tránh thai từ Trung Quốc cũng thâm nhập vào nước này với số lượng lớn trong vài năm gần đây.
Giáo sư Kang Chae-yeon từ Viện Giáo dục Thống nhất phân tích rằng, bên cạnh hàng hóa, luồng thông tin từ thế giới bên ngoài đã tác động mạnh mẽ đến nhận thức xã hội. Việc tiếp cận tư tưởng mới giúp phụ nữ Triều Tiên nhận ra quyền tự quyết đối với cuộc đời mình, thay vì chấp nhận vai trò sinh nở như một nghĩa vụ bắt buộc.
Giới quan sát nhận định chính quyền Triều Tiên đã xác định tình trạng sụt giảm tỷ lệ sinh là khủng hoảng quốc gia. Tuy nhiên, khả năng đảo ngược xu hướng này vẫn là dấu hỏi lớn. Một nhà phân tích bình luận: "Lịch sử đã chứng minh, một khi xã hội rơi vào ngưỡng sinh thấp, rất khó để xoay chuyển cục diện, bất chấp các nỗ lực can thiệp từ chính sách".
