Sibutramine - chất cấm trong sản phẩm giảm cân có thể gây tổn thương não
Sibutramine là chất cực kỳ nguy hiểm, có thể gây biến chứng tim mạch, đột quỵ hoặc khiến bệnh nhân hôn mê, co giật, tổn thương não, theo các bác sĩ.
Chất này, cùng với phenolphthalein - cũng là chất bị cấm dùng do ảnh hưởng sức khỏe, được Công an TP HCM phát hiện có trong "viên Collagen" do Võ Thị Ngọc Ngân (tức DJ Ngân 98) bán kèm liệu trình sản phẩm giảm cân. Ngân bị Công an TP HCM bắt tạm giam ngày 13/10 với cáo buộc Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm theo Điều 193 Bộ luật Hình sự.
Tại Việt Nam, Cục Quản lý Dược đã đình chỉ lưu hành và thu hồi các thuốc chứa hoạt chất sibutramine từ năm 2010 do có tác dụng không mong muốn. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cũng loại bỏ chất này khỏi thị trường từ năm 1997 vì làm tăng đáng kể huyết áp và nhịp tim, đe dọa tính mạng người có bệnh tim. Tuy nhiên, trên thực tế sibutramine vẫn xuất hiện trong nhiều sản phẩm giảm cân không rõ chất lượng hoặc nguồn gốc bán trên thị trường.
Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, sibutramine là hoạt chất cực kỳ độc hại. Các chất cấm này có thể gây rối loạn tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn tiêu hóa và tiềm ẩn nguy cơ ung thư. Sibutramine tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương, làm tăng lượng sérotonine và noradrénaline trong não, từ đó tạo cảm giác no và chán ăn. Tuy nhiên, chính cơ chế này khiến tim đập nhanh hơn, huyết áp tăng cao, mạch máu co lại.
"Sibutramin có cấu trúc phân tử tương tự ma túy amphetamine và là chất cực kỳ nguy hiểm, làm tăng nguy cơ đột quỵ cũng như các biến chứng tim mạch nghiêm trọng", bác sĩ Nguyên giải thích.
Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận nhiều ca ngộ độc do sử dụng thực phẩm chức năng, cà phê giảm cân chứa hoạt chất cấm này, trong đó có bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê, co giật và tổn thương não. Điển hình là một phụ nữ 37 tuổi uống cà phê giảm cân đến gói thứ 4 thì khó thở, lạnh toát và háo nước, thân nhiệt hạ thấp đột ngột, bác sĩ xác định nguyên nhân chính là cà phê chứa sibutramine.
Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Hội Bệnh mạch máu Việt Nam, giải thích thêm khi mạch máu bị co hẹp, tim buộc phải hoạt động nhiều hơn, dẫn đến tăng áp lực và nguy cơ tổn thương ở người có bệnh nền. Nguy hiểm hơn, độc tính này có thể tích lũy từng ngày dù người dùng không nhận thấy triệu chứng sớm.
Hồi giữa năm 2024, lực lượng quản lý thị trường Hà Nội thu giữ hơn 2.000 viên thực phẩm chức năng giảm cân bị làm giả tinh vi, trong đó cũng phát hiện sibutramine. Giới chức cho biết các đối tượng sản xuất làm giả bao bì, nhãn mác y hệt mẫu mã thật và che giấu cơ sở sản xuất bằng cách bán trên mạng xã hội, nơi thiếu chế tài kiểm tra độ tin cậy. Giá thành rẻ và bao bì bắt mắt đã thu hút nhiều lượt mua hàng.
Huấn luyện viên sức khỏe Phan Thái Tân cho biết những lời quảng cáo "đốt mỡ thần tốc", "giảm 3-5 kg chỉ sau vài ngày" thường đồng nghĩa với việc sản phẩm chứa chất kích thích, lợi tiểu hoặc dược chất cấm như sibutramine. Việc giảm cân cấp tốc còn kéo theo hàng loạt hệ lụy như rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc, suy giảm sức khỏe tâm thần, nguy cơ hình thành chứng biếng ăn mạn tính.
Các chuyên gia khẳng định không có phương thuốc nào thay thế cho chế độ dinh dưỡng cân bằng và lối sống khoa học trong kiểm soát cân nặng. Để giảm cân an toàn, cơ thể chỉ nên giảm tối đa 0,5-1 kg/tuần. Cốt lõi của giảm cân bền vững là kiểm soát chặt chẽ năng lượng, đảm bảo lượng calo tiêu thụ lớn hơn calo hấp thụ, cùng với việc duy trì tinh thần tích cực.
