Làm thế nào nhận biết hải sản 'ngậm' hóa chất, formol?
Bằng mắt thường rất khó nhận biết thực phẩm bị tẩm ướp formol, chỉ phân biệt "một cách tương đối" thông qua cảm quan về màu sắc, mùi vị, độ đàn hồi thực phẩm.
PGS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho rằng muốn nhận biết chính xác thực phẩm bị tẩm ướp hóa chất hay formol phải được xét nghiệm chuyên môn. "Bằng mắt thường khó nhận biết", ông nói, sau khi cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa hôm 23/12 bắt ôtô chở 10 tấn cá khoai Trung Quốc ướp formol. Viện Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm Quốc gia (Bộ Y tế) kiểm nghiệm cho thấy toàn bộ số cá chứa formol với hàm lượng từ 90 đến 105 mg/kg.
PGS.TS Trần Hồng Côn, nguyên giảng viên khoa Hóa, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết formol được biết đến như một hóa chất bảo quản trong các phòng thí nghiệm song tuyệt đối cấm dùng trong thực phẩm. Tuy nhiên, trên thực tế một số người vẫn sử dụng formol để tẩm ướp thực phẩm gây nguy hiểm nghiêm trọng cho sức khỏe con người.
Formol có thể xâm nhập cơ thể qua đường tiêu hóa, hô hấp, gây tác hại cấp và mạn tính. Khi hít phải, người dùng có thể bị viêm mũi, viêm phế quản, phù phổi. Khi ăn phải, người dùng nguy cơ viêm dạ dày, ruột cấp tính, đau bụng, buồn nôn, tổn thương hệ bài tiết và các biến chứng nguy hiểm như phù nề thanh quản, hôn mê. Ở mức độ nhẹ, ngộ độc formol biểu hiện bằng đau đầu, mệt mỏi; mức trung bình thì khàn giọng, đau tức ngực, ho kéo dài; mức nặng có thể dẫn đến các tổn thương không hồi phục, đe dọa tính mạng.
Cách nhận biết thực phẩm, hải sản "ngậm" hóa chất
PGS Thịnh gợi ý một số cách nhận biết "tương đối" thông qua cảm quan về màu sắc, mùi vị, độ đàn hồi thực phẩm.
Những loại hải sản đã qua xử lý hóa chất thường có màu sắc tươi sáng bất thường, bề mặt ít nhớt, trông rất đẹp mắt. Ví dụ, hàu sau khi bị ngâm hóa chất sẽ giảm lớp nhớt tự nhiên, các nếp gấp hiện rõ, nước ngâm trong và không đục. Mực sau khi ngâm thường trắng sáng bất thường, bề mặt khô hơn, ít nhớt.
Hải sản tẩm ướp hóa chất hay formol thường cứng, thiếu độ đàn hồi. Mực và hàu trở nên trơn nhưng không dính, tôm thì cứng và giòn lạ thường, rất dễ gãy vỡ. Hải sản tươi tự nhiên luôn có mùi tanh nhẹ đặc trưng. "Nếu ngửi thấy mùi giống mùi thuốc sát trùng trong bệnh viện, rất có thể sản phẩm đã bị xử lý bằng hóa chất", ông Thịnh khuyến cáo.
Hoặc, với cá, thông thường cá tươi sẽ có độ đàn hồi, vảy xếp chặt, sáng bóng, không bị bong tróc. Cá ướp hóa chất nhìn bề ngoài rất tươi, tuy nhiên độ đàn hồi thân cá không cao, khi ấn tay vào sẽ mềm, mình cá lõm xuống, ngửi kỹ cá không phải mùi tanh đặc trưng.
Tôm bị bơm tạp chất thường có phần đầu bị phù, thậm chí nhô hẳn lên so với thân, nắp mang phồng, ngậm nước, phần gai đuôi vểnh, cánh đuôi xòe. Ngoài ra, những loại hải sản rẻ bất thường so với mặt bằng chung thường tiềm ẩn rủi ro.
Các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên lựa chọn mua thực phẩm tại các địa chỉ uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, hạn chế sử dụng sản phẩm không rõ xuất xứ. Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, xử lý nghiêm các hành vi sử dụng hóa chất bảo quản độc hại. Ngăn chặn thực phẩm "ngậm" formol lưu hành trên thị trường là biện pháp cấp thiết để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.
