Làm gì khi có người đột quỵ?
Đặt người bị đột quỵ ở nơi thoáng, gọi ngay cấp cứu 115, nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế đủ năng lực cấp cứu.
"Cấp cứu đột quỵ là cuộc đua với thời gian. Sơ cứu không đúng, đưa bệnh nhân đến chậm và sai chỗ nguy hiểm không kém không đưa đi cấp cứu", TS.BS Nguyễn Đức Anh, Trưởng khoa Ngoại Thần kinh Cột sống, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội nói. Một số nguyên nhân khiến người bệnh đột quỵ bỏ lỡ "khung giờ vàng" là phát hiện muộn, tự dùng xe cá nhân di chuyển thay vì gọi 115 hoặc cấp cứu đột quỵ sai nơi, dẫn đến giảm hiệu quả điều trị, tăng nguy cơ tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề.
Khi phát hiện người có dấu hiệu đột quỵ, bác sĩ Đức Anh hướng dẫn cần đánh giá nhanh tình huống và lựa chọn cách đưa đến cơ sở y tế. Tốt nhất nên gọi cấp cứu 115 hoặc bệnh viện có chuyên môn cấp cứu đột quỵ để xe cứu thương và đội ngũ y tế đến tận nơi. Khi di chuyển bằng xe cấp cứu, bệnh nhân sẽ được sơ cứu, đánh giá ban đầu ngay trên đường và bệnh viện chuẩn bị sẵn sàng để rút ngắn thời gian cấp cứu.
Trong thời gian chờ cấp cứu đến, hãy để nạn nhân ở nơi thoáng mát, sạch sẽ, nằm nghiêng và nâng đầu hơi cao để phòng sặc đường thở do nôn ói. Nới lỏng quần áo, cà vạt, thắt lưng để người bệnh dễ thở hơn. Trường hợp người bệnh ngừng thở cần tiến hành hô hấp nhân tạo, lau sạch đờm, dãi nếu có.
Nếu giao thông khó khăn hoặc xe cấp cứu đến chậm, gia đình cần tự đưa người bệnh đến bệnh viện. Lúc này, nên dùng ôtô, đặt người bệnh nằm nghiêng, đầu cao 30-45 độ, tránh rung lắc mạnh và không tự ý cho uống thuốc, nước chanh hay thực hiện châm cứu. "Thời gian vàng" cấp cứu nhồi máu não là trong vòng 3,5-4 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Với xuất huyết não, người bệnh cần được đưa tới cơ sở y tế càng sớm càng tốt.
Theo tiến sĩ Đức Anh, đưa người bệnh đến đúng cơ sở chuyên về đột quỵ trong "khung giờ vàng" quyết định lớn đến khả năng hồi phục. Tại đây, người bệnh được tiếp nhận, đánh giá nhanh, xử trí cấp cứu ban đầu và hỗ trợ vận chuyển kịp thời. Các đơn vị chuyên sâu có khả năng điều trị nội khoa tích cực, phục hồi chức năng và dự phòng tái phát. Nên chọn cơ sở y tế có đội ngũ cấp cứu đột quỵ chuyên biệt cùng các thiết bị cần thiết như máy CT, MRI, hệ thống can thiệp mạch, đơn vị hồi sức tích cực.
Đột quỵ não là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở người trưởng thành. Tại Việt Nam, mỗi năm ước tính có khoảng 222 ca mắc đột quỵ trên 100.000 dân, nâng tổng tỷ lệ lên 1.541 ca trên 100.000 dân - thuộc nhóm cao nhất Đông Nam Á. Tỷ lệ tử vong và tàn phế vẫn ở mức cao. 71% người bệnh mất khả năng lao động sau điều trị, chi phí y tế cho nhóm bệnh nhân này lên tới 1,12% tổng GDP toàn cầu.
Linh Đặng
*Tên người bệnh đã được thay đổi
